1- مبانی روش آزمون مايعات نافذ :
بازرسی با مايعات نافذ يکی از تکنيک های است که می تواند برای عيب يابی تعداد وسيعی از قطعات مورد استفاده قرار گيرد , به شرطی که عيوب به صورت ترک در سطح قطعه ظاهر شوند .
اساس روش بر اين است که مايع نافذ بر اساس خاصيت موئينگی به داخل ترکهای سطحی نفوذ می کند و بعد از مرحله ظهور , هرگونه عيبی که بصورت ترک , بريدگی و ... در سطح وجود داشته باشد قابل مشاهده می باشد .
برای رويت بهتر اين عيوب , مايع نافذ معمولا به رنگ های روشن و قابل ديد است و يا به مواد فلورسنت آغشته می شوند . در حالت اول معمولا برای رنگين نمودن مايع نافذ , از رنگ قرمز استفاده می شود که با نور طبيعی و يا مصنوعی براحتی قابل رويت باشد , ولی در حالت دوم برای ديدن عيوب بايد از نور فرابنفش استفاده کرد .
امروزه , مايعات نافذ يکی از مهمترين روش های بازرسی صنعتی می باشد که برای مشخص نمودن انواع مختلف عيوب سطحی مواد و قطعات , از قبيل ترک ها , بريدگی ها , حفرات گازی سطحی و ... مورد استفاده قرار می گيرد . اين روش تقريبا برای هر نوع ماده ای و در هر ابعادی , چه کوچک و چه بزرگ با شکل پيچيده و ساده قابل استفاده می باشد و معمولا برای بازدهی توليدات ريختگی و کار شده فلزات آهنی و غير آهنی , آلياژها , سراميک ها و ظروف شيشه ای و برخی مواد پليمر به کار گرفته می شود .
2-مراحل اساسي بازرسي به روش مايعات نافذ:
2-1- آمادهسازي سطح:
يكي از مراحل بحراني در بازرسي به روش مايعات نافذ آمادهسازي سطح ميباشد. سطح بايستي از هرگونه روغن،گريس، آب و يا ديگر آلودگيها كه ممكن است راه نفوذ نافذ را بدرون تركها ببندند، عاري باشد.
اگــر يك عمـل مكانيكي نظير ماشينكاري، سنبادهكاري، ماسهزني روي قطعه انجــام شود، ممكن است نمونه به
چكشکاري نياز داشته باشد، زيرا اين عملياتها ميتوانند سبب له شدن سطح قطعه شده و عيوب را بپوشانند.
2-2- اعمال مايع نافذ :
پس از تميز كردن و خشككردن سطح قطعه، ماده نافذ توسط اسپري، فرچه و يا فروبردن قطعه در حمام نافذ مورد استفاده قرار ميگيرد.
2-3- زمان مكث :
اين زمان،كل زماني است كه نافذ در تماس با سطح قطعه ميباشد و معمولاً توسط سازندگان نافذ پيشنهاد ميشود و بسته به نوع كاربرد، نوع نافذ مورد استفاده، جنس قطعه، شكل نمونه و نوع عيبي كه بازرسي ميشود، متغير است.كمترين زمان مكث 5 تا 60 دقيقه است.
2-4- حذف نافذ اضافی:
اين مرحله، حساسترين و دقيقترين بخش از بازرسي است، زيرا نافذ اضافــي ميبايست از سطح نمونه پاكگردد. بسته به سيستم نافذ اعمالي، اين مرحله شامل تميزكاري با حلال، شستن قطعه با آب و يااينکه قطعه ابتدا با يك امولسيون آغشته شده و سپس با آب شسته ميشود،می باشد .
2-5- اعمال ماده ظهور :
ظاهركننده باعث ميشود تا نافذ درون تركها، به سطح قطعه منتقل گردد. در اين حالت نافذ قابل رويت ميباشد. ظاهركننده به اشكال متنوعي است و توسط گردپاشي،غوطهوري و يا اسپري مورد استفاده قرار ميگيرد.
2-6- ظهور نشانه :
به ظاهركننده اجازه داده ميشود كه براي مدت زماني بر روي سطح قطعه باقي بماند تا خروج نافذ از هرگونه ترك سطحي صورت پذيرد. حداقل زمان ظهورمعمولاً 10 دقيقه ميباشد. واضح است كه ترك هاي فشرده به زمانهاي بيشتري نياز دارند.
2-7- بازرسي :
اين مرحله تحت نور مناسب، براي تشخيص و شناسائي تركها انجام ميشود.
2-8-تميز كاري سطح:
به جهت شيميايي بودن مواد مورد استفاده و برای جلوگيری از پيشامدهای بعدی ضروريست تا سطح قطعه بعد از بازرسی کاملا تميز شود تا هيچگونه موادی بر روی سطح باقی نماند.